BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 1

2 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

2011 Brangus Inhoudsopgawe Van die President/From the President 4 Raad/Council 7 Belangrike datum/important dates 8 n Groot dankie Brangusboere eer n pionier 10 To Franchise or not 14 In Memorium 19 Brangus vir vertikale boerdery-groei 20 Seleksie vir vrugbaarheid en aanpasbaarheid 26 Brangus Nasionale skou 35 Brangus Dinee 2010 36 Brangus Skou & Veiling 36 Nasionale Skou 38 To show or not? 40 Facts about fat bulls 43 Brangus veldbul beginsels & program 45 Igenity Genomiese DNS-Profiele en genetiese potensiaal 49 Visit to the USA 58 Gebruik DNS-Profiele vir teelbevestiging 64 Brangus-prestasie van 2010 68 Polled gene test for cattle 75 Uit die mond van die kantoor 82 World Brangus congress story 84 Brangus Scrapbook 90 Teeldoelwitte/Breeding goals 93 Veilingsuitslae 2010 Sales results 98 Vir die dames 100 KI Bulle 102 Brangus stats 112 Any Country is Brangus Country 114 Ledelys/Memberslist 124 Adverteerders page/bladsy 3D Farming 51 AgriTrader 127 AK Brangus IBC Aldupre 2 André Pretorius Fotografie 86 Australia Breeders Society 85 Bankfontein 34 Baumeister 128 Bersunel IFC BKB 108 Bosman Brangus 69 Bovusbeef Brangus Stoet 109 Bravo Brangus Stoet 101 Bruljant 97 Burger Brangus Stoet 12 Ceylonia 19 Clydesdale 79 CMWElite 62 Delport Brangus 57 Donian 39 Drummond 73 Fairbridge 80 GGB Brangus 71 Harmony Farms 13 Isawil Brangus Stoet 44 Jagtdrift Boerdery 16 & 17 Keeversfontein 23 KwaZulu Natal 18 Labran 28 Landbouweekblad 9 Le Roc 63 Malherbe & Roberts Veiling 89 Mashinini Enterprise 37 Meadow Feeds 88 Molatek 54 Mount Olive 6 Namibië 88 Oos-Kaap Brangus Klub 42 Roechama 55 Rosewall Red Brangus 72 Sentraal Brangus Klub 92 Sleewijk 105 Smith Brangus 56 Tetaan Brangus 104 Tovic Brangus 53 Trigou 5 Trio B Boerdery 1 Unistel 48 V5 Brangus 24 & 25 Veeplaas 81 Vleissentraal 113 Voermol 67 Vova Brangus 27 Wes-Vrystaat Brangus Klub 74 Wouman 123 SA Brangus Telersgenootskap / Breeders Society: Posbus / PO Box 12465 Brandhof Bloemfontein 9324 Tel: 051 451 2496 Sel: 082 454 5444 Faks: 086 561 0938 Epos / E-mail: info@brangus.org.za www.brangus.org.za BRANGUS Joernaal 2011 Journal PRODUKSIE VAN JOERNAAL: Charmainé Alberts Ontwerp & Bemarkingsdienste Posbus 328 Brandfort 9400 Tel: 051 821 1783 Faks: 051 821 1267 E-pos: palberts@telkomsa.net Ontwerp deur: Caria Vermaak 3

from the - van die PRESIDENT christopher sparks Christopher Sparks The time has come once again to look back, assess and plot the way forward. To quote from the past:... think big and prepare yourself for a Brangus year of change... The business of a Breed Society is one of creating a structure around which we can order and monitor the breeding of cattle. Change there has been; as the new council embarked on a mission of creating more order in our existing structure. The belief that Council Members are accountable within their portfolios gave rise to a Performance Charter, by which each Council Member could be evaluated. We re-looked the breed societies Code of Ethics and Grievance Procedures. The publication of the King III Report promted a re-visit of our staff policies pertaining to conditions of appointment, annual leave, use of official vehicle, etc. Online registrations, performance data capture and online certificate printing is now operational. We have our own BreedPlan server and are now no longer reliant on the Brahman system. The genetic improvement committee is established and consists of breeders as well as both local and international experts. The Beef Production Manual is close to publication, while the Franchise Idea is developing slowly. Cattle prices have improved and our cattle numbers have grown, yet the shortage of available breeding stock remains a problem. I believe the day may be drawing closer where the beef producer will start dictating the selling price of prime beef. Our positioning as a breed in the industry is therefore critical. We are excited about our new offices, which we feel will greatly contribute to improving our public image. It is my pleasure to welcome Hannes Steyn (our appointed intern from the National Research Foundation) to our ranks. We believe that our association will be of mutual benefit. I thank my council members who are worthy of their positions; and our office staff who truly give of their best. I appreciate you all for the work that you do. Enjoy your Brangus, as they are truly the most exceptional bovine imaginable. 4 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

Dit is weereens daardie tyd van die jaar wanneer ons die afgelope jaar in oënskou neem, die werksaamhede evalueer en ons pad vorentoe beplan. Kom ons haal aan uit die verlede: dink groot en berei jou voor vir n Brangus-jaar vol van veranderinge Een van die grootste doelwitte van n telersvereniging is om spesifieke strukture daar te stel met die uitsluitlike doel om die vooruitgang van die veeteling te monitor en te bevorder. Veranderinge het wel plaasgevind soos die nuutverkose bestuursraad dit nodig gevind het. Die eerste missie was om orde aan die bestaande strukture te bring. Raadslede is elkeen verantwoordelik vir sy/haar portefeulje en daarom is die behoefte vir n prestasie grondwet daargestel. Daarvolgens word elke raadslid se prestasies geëvalueer. Daar is weereens gekyk na n gedragskode en klagteprosedures. Die publikasie van die King III Report het ons genoodsaak om weer ons beleide t.o.v. personeelsake in oënskou te neem. Die aanlynregistrasie, werksverrigtingdata en aanlyn druk van sertifikate is reeds in volle swang. Noudat ons gebruik maak van ons eie BreedPlan rekenaar is ons nie meer afhanklik van die Brahmansisteem nie. Die komitee, bemoeid met genetiese verbetering, is gevestig en bestaan uit telers sowel as nasionale en internasionale kenners. Die Beef Production Manual sal binnekort gepubliseer word, terwyl die Franchise Idea egter stadiger vorder. Veepryse het verbeter en veegetalle het toegeneem. Tog bly die tekort aan beskikbare vroulike stoetdiere n probleem. Ek is vas oortuig dat die dag binnekort sal aanbreek wanneer die beesvleisprodusente die prys van primabeesvleis sal bepaal. Daarom is ons posisie as n beestelersvereniging van kardinale belang. Ons is baie ingenome met ons nuwe kantore en ons is oortuig daarvan dat dit ons beeld na buite positief sal beïnvloed. Ek verwelkom Hannes Steyn, ons aangewese intern van die National Research Foundation. Ek is oortuig daarvan dat hierdie aanstelling vir beide partye voordelig sal wees. Ek bedank my raadslede wat hul skoene in hul betrokke ampte volstaan asook die administratiewe personeel vir hul puik werk. Ek waardeer al die harde werk wat van hoë gehalte spreek. Geniet u assosiasie met Brangus, want hul is voorwaar die mees uitsonderlike beesras ooit. BRANGUS Joernaal 2011 Journal 5

6 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

2011-2012 Raad COUNCIL Sias Booysen Finansies Vrystaat Sel: 082 551 1054 Posbus 766, Bloemfontein, 9301 Tel: 016 363 2111 Faks: 016 428 0186 siasb@lantic.net Kurt Donian Breedplan Oos-Kaap Sel: 083 301 8449 Posbus 276, Middelburg, 5900 Tel: 049 842 2818 kod1@telkomsa.net PRESIDENT Christopher Sparks Vrystaat Sel: 083 701 0029 Posbus 752, Harrismith, 9880 Tel: 058 622 2939 Faks: 058 623 0838 sparks@mniarchitects.co.za RAS PROMOSIE SKOUE Dawie Keyser Vrystaat Sel: 083 755 3376 Posbus 28817, Danhof, 9310 Tel: 053 421 9030 Faks: 053 421 9030 Helgard Truter Promosie Vrystaat Sel: 082 459 6927 Boonstra Str. 7, Universitas, Bloemfontein, 9301 Tel: 051 407 8548 Faks: 086 621 6559 htruter@ofa.bz Rian van Wyk Veilings Mpumalanga Sel: 083 645 4434 Posbus 1089, Ermelo, 2350 Tel: 017 820 7233 Faks: 086 634 3736 witkop@megaweb.co.za VISIE PRESIDENT OPLEIDING Johan Blomerus Vrystaat Sel: 082 550 7622 Posbus 175, Kroonstad, 9500 Tel/Faks: 056 212 4072 tovic@gcs.co.za ADMIN Johan du Plessis Sel: 082 929 5136 Posbus 115, Hoopstad, 9479 Vrystaat Tel: 053 444 1926 Faks: 053 444 1217 johan@mareebernard.co.za Raymond Green ERE-PRESIDENT BRANGUS Joernaal 2011 Journal 7

Belangrike datums IMPORTANT DATES 8 MEI MAY 04-07 Mei Vryburg Skou/Show: NW 17-20 Mei Nampo 24 Mei Dries de Jager, Algehele Uitverkoping/Dispersal Sale, Standerton 26 Mei Sarel Schlebusch Produksieveiling/Production Sale, Isawil - 082 553 4451 27-31 Mei Royal Skou/Show, KZN 31 Mei Louw, van Loggerenberg Produksieveiling/Production Sale - 082 496 2631 JUNIE JUNE 01 tot 05 Jun Royal Skou/Show, KZN 8 & 9 Jun Beginners Kursus/Course, Johan Blomerus - Vrystaat 30 Jun AJV algemene besprekingspunte sperdatum/agm general matters for discussion deadline JULIE JULY 01 Jul Nasionale Veiling inskrywings sluit/ National Sale entries close 07 Jul Raadsvergadering/Council meeting 14 Jul Double B Veiling/Sale, Standerton 082 828 7380 (Hannes Uys) 20 Jul Keeversfontein Boeredag/Farmers Day, Ladysmith 27 & 28 Jul Ermelo Ram en Bul veiling/ram and Bull Sale AUGUSTUS AUGUST 04 Aug Alan Green Veiling/Sale, Ladysmith - 082 802 7005 05 06 Aug Heroldts Fees/Festival,George 08 Aug Diere aankoms/ Animal arrival 09 Aug Diere Keuring/ Animal inspection 10 Aug Skou (nie halter mak)/ Show Algemene Jaarvergadering Dinee 11 Aug Veiling/Sale 18 Aug Keeversfontein Veiling/Sale, Ladysmith 083 620 0050 24 & 25 Aug Noord-Kaap Beginners Kursus/Course SEPTEMBER 02 Sep KZN Klubveiling/Club Sale, Mooirivier - 082 886 0091 (Arthur Hellberg) 07 Sep Delport, Schroeder en Smith Produksieveiling/Production Sale, Boshof 082 8566998 (Dries Delport) BRANGUS 15 Des Joernaal Kantoor 2011 sluit/office Journalclose Brangus Nationals Bergview, Harrismith 09 Sep Oos-Kaap Klub Veiling/ Eastern Cape Club Sale,Tarkastad 083 301 8449 (Kurt Donian) 15 21 Sep Agri-Mega Week, Bredasdorp 15 21 Sep Standerton Fees/Festival 23 Sep GeneLink Produksieveiling/Production Sale, Winburg 082 903 3515 23-30 Sep Windhoek Skou/Show OKTOBER OCTOBER 05 Okt Malherbe en Roberts Produksieveiling/Production Sale, Hertzogville 12 Okt George Gibbens Produksieveiling/Production Sale, Potchefstroom - 082 854 7665 19 21 Okt Stockman School 20 Okt Raadsvergadering/Council Meeting 26 Okt Le Roc Produksieveiling/Production Sale, Tweespruit 0827791454 (Mornay Verster) NOVEMBER 01 03 Nov Jnr, Snr en Gevorderde Kursus/ Jnr, Snr and Advanced Course,Winburg 03 Nov Rasverbetering Vergadering/Breed Improvement Meeting DESEMBER DECEMBER

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 9

n Groot dankie Brangusboere E E R N P I O N I E R Deur Louw Pretorius Mnr. Raymond Jesse Green kampvegter, touleier en vaandeldraer van die Brangusras in Suid-Afrika het in Augustus 2010 die eerste lewenslange lid van die SA Brangus Telersgenootskap geword. n Oorkonde van dankbetuig is by die dinee tydens die jaarlikse rasskou, -veiling, en ledevergadering by Harrismith deur mnr. Christopher Sparks, president, oorhandig. Mnre. Hilton en Alan Green het dit namens hul vader in ontvangs geneem aangesien laasgenoemde nie die verrigtinge kon bywoon nie. Raymond Jesse Green is in 1925 gebore die jongste seun van Albert, n Natalse pionier-boer en sy Engelse vrou, Agnes. Sy hele skoolloopbaan was op Harrismith, waarna hy n graadkursus aan die Landboukollege Cedara voltooi het. Hiervandaan is hy direk terug na die familieplaas, Middledale, vir die begin van n uiters suksesvolle boerdery met vleisbeeste, n melkery, varke en mielies. Sy maatskappy, Middledale Enterprises, is op 35 000 akker (14 164 ha) bedryf met meer as 100 arbeiders en sowat 7 000 beeste van verskeie rasse. Raymond Green Die Middledale Brangus-stoetery het in die vroeë 1960 s beslag gekry toe Raymond saam met sy swaer, Allstair Tedder, die Dixon s se aangetekende rasegte Anguskoeie gekoop het. Beïndruk deur die Brangus, toe reeds n nuwe Amerikaanse ras, het hulle die eerste ¾ Brahman- x ¼ Angus-bul (P3) die 10 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

land ingebring. In 1963 is Suid- Afrika se eerste oorspronklike Branguskalwers (⅜ Brahman x ⅝ Angus) gebore. Oor die daaropvolgende jare is hierdie kernkudde met oordeelkundige aankope aangevul insluitend n aantal ingevoerde Amerikaanse Brangusverse in 1976, asook uitstaande gehalte vroulike diere uit die kommersiële kudde. Raymond was n stigterslid en staatmaker van die Suid-Afrikaanse Brangus-klub wat oor etlike jare met onvermoeide ywer om erkenning van die Brangus as ras moes veg. (Aangehegde brief aan die destydse parlementslid vir Kliprivier, Mnr. V.A. Volker, weerspieël iets daarvan.) In 1990 het die SA Brangus Telersgenootskap n skild aan Green toegeken as n blyk van waardering vir sy uitstaande bydrae tot die vestiging van die ras in Suid-Afrika. In sy boerdery loopbaan van meer as n halwe eeu, het hy baie toekennings vir dienste ontvang soos ondermeer as top bewaringsboer in Noord- Natal; sy Brangus diere het talle kampioenskappe ingepalm by Ladysmith, Winterton en Bester s Vetveeskou. Hy is ook ere lewenslid van die Ladysmith Boerevereniging. Hy is getroud met Yvonne en hulle het ses kinders. Hilton (Hilton Green Brangus) is die oudste en was self op n keer voorsitter van die Brangus Telersgenootskap; Alan (Green Harmony Brangus) is n bekende teler van die rooi Brangus; Garry het n kommersiële rooi Brangus-stoetery, terwyl Malcolm en Andrew kommersieël groot met Brangus x Brahman-kruisings boer (Rooi en Swart) wat hulle in hul eie voerkraal afrond. Colleen, die enigste dogter en suster, is getroud en bly in Johannesburg. Die broers se aktiwiteite is almal rondom Ladysmith geleë. Die BRANGUS Joernaal 2011 Journal 11

twee oudste seuns hou jaarliks elk n eie Brangus produksieveiling met nagenoeg 50 bulle elk. Volgens Hilton het sy Pa nog n eie kudde van 300 koeie, terwyl die totale aantal Branguskoeie in die onderskeie onafhanklike kuddes van Pa en seuns gesamentlik sowat 2 500 beloop. Die Telersgenootskap salueer n groot veeboer en pionier met n staande en aanvoelbare dankie vir die Brangus in Suid-Afrika! In gewone orde verskyn Mnre. Alan Green, Christopher Sparks en Hilton Green 12 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 13

To FRANCHISE OR NOT A new look at Animal Breeders Societies Deur George Gibbens At the turn of the 20th century it was widely predicted that the new century, the 21st, would be characterized by great progress in the area of bio-technology. If this prediction proves to be accurate, (stud) Breeders of animals would be the first to know. The Animal Improvement Act of 1998 laid the groundwork for the meeting of the challenges on the bio technological front, but did it do the same on an organizational level? I think not. If truth be said, the focus of the drafters was probably (and rightly so) on the first mentioned, and not the latter. The end result is that the custodianship of all this high value technology is being entrusted to people who have to organize themselves within the legal and commercial framework of legal entities which had its hey-day in the early part of the previous century i.e the voluntary association -, or society model. The unexpected result of rapid advance in technology, the simultaneous growth in the use of the internet and all of its applications, and the sudden availability of numerous new marketing tools, is that Breeding Societies suddenly find itself in the position that it has to be much more than just a conduit for the breeding results of its members, whilst being constrained by the shackles of the entities within which they have to organize themselves, and serve their members needs. Societies are now the custodians of the accumulated assets of its members. This goes beyond mere ownership of physical assets such as vehicles and buildings. It includes knowledge and technology; intellectual capital (such as specialized knowledge, brand names, trade marks and the like) and marketing skills. This tendency can be expected to grow exponentially over the next few years, and it will be irresistible. It is true that the challenge that lies ahead is daunting. It will firstly, and undoubtedly, be very capital intensive; both financially and in specialized 14 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

(human) resources. It will require enough people, who are highly capable, and who are suitably equipped. Those societies who do not make the grade will disappear. Those who think that they will able to opt out of the system (the veldbul-klubs ) will be found out and will fall by the wayside too. The situation furthermore, and secondly, holds the distinct danger that the Society and its management staff will become elitist and separated from its members. This will also lead to the demise of the Society. It is not too late to do something about the situation, but it does call for swift action lest we not be overrun. Success would bring great benefit to those breeds that meet the challenge well prepared. It calls for pre-emptive action on two fronts, namely 1) the capitalization of the Societies, and 2) the organizational function of the Society. Inasmuch as the Breeder s Societies are by law required to operate as voluntary associations (with constitutions that are subject to governmental control) the solution (at least for the time being) is not to opt for a different model, but to have a re-think about the way the societies operate. Constitutions may after all be changed for good reason! The challenge of capitalizing the Societies financially ( equipping ) will not be met if reliance is placed on the current sources of income only. Member s fees, fees for services rendered and royalties from auctions will be inadequate. Alternative, and preferably passive sources of income, will have to be found. Rental derived from properties, dividends interest and the like. The most lucrative of all in the current environment is however the possibility to unlock of the value of the intellectual property of the Society. Just consider the way that the exorbitant transfer fees of top football players are funded by the clubs through the sale of football shirts with the name of the player thereon! The Brangus name, it s logo, its methods and all surrounding it is worth a great deal more than what it sold for at the moment. A way has to be found to make it work for the society, and ultimately the members. With regard to the capitalization of the society in terms human resources the emphasis must remain on the employment of highly skilled people and the continued strengthening of the members base of knowledge. (Not only of the breeding of the animals but also of matters related to marketing, and especially the internet.) With regard to the organizational function of the society it will be of the utmost importance for the Breeders to unite, and to act as if a band of brothers. Total commitment to the breed itself rather than to each individual stud, will make it possible to access the benefits of the marketing and branding that only the collective (the Society) will be able to provide economically, competitively and on the scale required by the technologically advanced market place. All members have to be on board, and must be able to reap the benefit thereof no matter how small. At the same time the investment made by individuals in their own studs and stud identity must be protected, and be strengthened by utilizing the synergy created by the first. A way has to be found to balance this. What the objectives should be is clear. The question as to how they are to be achieved remains. In this regard the idea has been mooted to use a franchise - model. It is uncertain as to what exactly is understood by this. In its purest form a franchise entails the concession granted to a person by a highly successful business to use its name and business model. There are as many versions and models for this as there are highly successful businesses. On the other end of the scale there are also the franchises in organized sport. In this instance the term means little more than a business model where the main aim is entertainment. All contributors (administrators, players and supporters) are geared to contribute to the mutual allegiance to the team, and the team is heavily branded, marketed and sold. In all instances the models are dependant on a sense of exclusivity, and economic scarcity. You are prepared to pay in order to use something which you consider valuable and of importance, and that will enhance your financial and/or social position. The Breeding societies display these traits, but it needs refining. I suggest that the product that the Breeding Society has is the knowledge, skill, and general knowhow of how to arrive at, and market the excellent (generic) Brangus animal that everybody wants. It is this product that has to branded and marketed and sold for the benefit of the members. In practical terms: The Society firstly has to develop a package deal for all its members new and oldin terms of which it renders a comprehensive service in respect of breeding, herd services marketing and technical assistance that would make it worthwhile for prospective members to pay substantial entry fees for stud status, and to gladly part with a royalty on all sales. It secondly has to develop a strategy to develop its branding and for the marketing thereof how to sell the cap instead of giving it away. The details of how this is to be achieved are the subject of current discussion. Everybody must make his or her contribution. If and when the model finally falls into place, the benefit will be clear for all to see. THE BOTTOMLINE Adapt or die BRANGUS Joernaal 2011 Journal 15

16 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 17

18 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

IN MEMORIUM Dit is met leedwese dat ons kennis geneem het dat twee Brangus lede in 2011 oorlede is. Kiewiet Campher Nico Smith Die Genootskap wens die families en vriende sterkte toe met hul groot verliese. BRANGUS Joernaal 2011 Journal 19

Voorbeelde van mnr. Michael Scheepers se kommersiële Branguskudde in n opteelprogram. Brangus VIR VERTIKALE Deur Louw Pretorius BOERDERY-GROEI In die vorige eeu het verskeie Suid-Afrikaanse boerderye gevou as gevolg van onvolhoubare klein ekonomiese eenhede dikwels weens welmenende, maar versnipperende testamente. Hier is egter n wenresep vir horisontale- en veral vertikale groei van n boerdery waar die Brangus n deurslaggewende rol speel. Die Brangus Beestelersgenootskap van Suid-Afrika deel graag namens al hul lede in die vreugde van die Scheepers-gesin van Zandvallei, tussen Bethlehem en Fouriesburg. Mnr. Jan Scheepers, vroeër aangewys as die Vrystaatse Jongboer van die Jaar vir 2010, is einde verlede jaar ook as Toyota se Nasionale Jongboer van die Jaar aangewys. Hierdie boerdery word deur Mnre. Michael en Jan Scheepers onderskeidelik pa en seun, bedryf elkeen met n eie intense passie vir die bedryf in breë. n Belangrike verskil is egter dat ten opsigte van samewerking, die voorreg gegun word dat elkeen op die bepaalde sektor van sy persoonlike voorkeur sal fokus. Op grond hiervan is Jan amptelik die saaiboer en Michael die veeboer. Boonop is dit n verdeling wat ook op amptelike vlak erken word aan die hand van twee afsonderlik geregistreerde maatskappye elk vir eie rekening, naamlik Michael se SSN-Holsteins (Edms.) Bpk., en Jan se Lieberhof-Landgoed (Edms.) Bpk. Albei is direkteure van laasgenoemde, terwyl Jan sy passie vir akkerbou uitleef. Die belangrikste stukrag in die saamboerdery was geaktiveer met Jan se toetrede in 2004 toe albei besef het die allerbeste aksie om op te begin konsentreer, spesifiek horisontale groei van die gesamentlike onderneming was. Trouens, dit was ook die mees aanvaarbare opsie in dié stadium ten opsigte van grondpryse en die geredelike beskikbaarheid van grond in hul onmiddellike omgewing 20 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

waar omgewingstoestande dus nie n vreemde faktor sou wees nie. Tans is die afsonderlike plase geleë vanaf die plaas, Kransfontein, tussen Bethlehem en Warden tot by die plaas, Zandvallei, tussen Bethlehem en Fouriesburg. Dat hierdie n werkbare resep met boonop n volhoubare potensiaal is, word deur die prestasies van die boerdery bevestig. Die bonus van dié besluit is n bloeiende kommersiële Brangus-kudde gerugsteun deur n eie kleiner, maar groeiende stoetery met n reeks van byvoordele in die vorm van n ras vir maklike boerdery praktyke weens uitsonderlike reeds bekende raseienskappe. Die Scheepers-gesin is van links: Terese saam met oupa Michael; Mnr. Jan Scheepers en sy vrou, Amelia, terselfdertyd die boerdery se voltydse gekwalifiseerde rekenmeester. Van die belangrikste eienskappe is: SOUTH AFRICAN TENDERIZER Wetenskaplike resultate toon dat 98% van alle Brangus karkasse sag of baie sag is. n GROOT GENEPOEL is beskikbaar. Wêreldwyd is die Angus die grootste vleisbeesras en die Brahman die mees talryke in die tropiese- en sub-tropiese gebiede. Kombinasie eienskappe is vrugbaarheid (aanpasbaarheid); vleisgehalte, KLEIN KALFIES (32 kg); bogemiddelde speengewig (220 kg op 200 dae); mediumraam koeie (479 kg) met uitstaande moedereienskappe; vroeë geslagsrypheid en dié natuurlike kurweknakker in kruisteeltprogramme. TEEL POENSKOPPE; Handhaaf n OOP KUDDEBOEK en die ras teel eenvormig. Benewens n baie goed aangepaste ras in Botswana, Swaziland, Mosambiek en Namibië, word die Brangus as dié tropiese ras vir Afrika uitgesonder. In Mnr. Jan Scheepers se kommersiële trop Branguskoeie ook in n opteelprogram met bulle uit die onderneming se eie stoetery, vang hierdie groep koeie met kalwers die oog. BRANGUS Joernaal 2011 Journal 21

Hierdie enkel stoetkoei en haar kalf, is n goeie maatstaf van hoe met die opgraderingsprogram gevorder word. Neem n mens die welslae ten opsigte van horisontale groei in dié boerdery in ag oor die vyf jaar vanaf 2004 tot 2009, dein nuwe horisonne vir rooivleisproduksie van gehalte voor die geestesoog op. In 2004 byvoorbeeld, was die boerdery se totale oppervlakte 4 291 ha waarvan 1 233 ha lande was. Teen 2009 het net die uitbreidings oor die eerste vyf jaar van die saamboerdery n verdere 5 293 ha beloop waarvan 2 797 ha lande is. Die totale oppervlakte van die boerdery einde 2009 was dus 9 548 ha met 4 290 ha lande. Laasgenoemde syfer sluit in n verdere 260 ha huurlande. Bykans die helfte van die totale oppervlakte is dus goeie gehalte natuurlike grasveld wat hoofsaaklik deur Brangus en Brangus-kruisings benut word. In die lig van die huidige ekonomiese klimaat, is dit volgens hierdie boere juis nou die tyd dat horisontale groei vir vertikale groei plek moet maak en nuwe horisonne ontgin word in die vorm van optimale produksie van gehalte produkte. Die boerdery se Branguskudde toon in hierdie stadium reeds in die rigting van die grootste potensiaal ten opsigte van vertikale groei sonder noemenswaardige bykomende insette. Toe die skrywer die boerdery besoek het, het Michael n belowende kommersiële Branguskudde van 200 koeie met kalwers in n opteelprogram gehad asook 50 koeie met kalwers reeds op stoetvlak. Hierbenewens was daar n groep van 60 dragtige Brangusverse van 2 jaar ouderdom en nog 40 verse van 18 maande uit dieselfde koeikudde. Volgens hierdie boere is die Brangus loshande die maklikste vleisbeesras in n stelsel waar bestuurstyd kosbaar is en boonop met n topgehalte eindproduk as bonus in die vorm van gewilde vleissagtheid. Ook Jan benut die sowat 2 000 ha natuurlike veld tot sy beskikking met n trop van 370 kruisraskoeie in n opteelprogram met Brangusbulle. Volgens hom vorder hierdie proses van opteling eintlik verbasend goed en skryf hy dit toe aan die gebruik van aangetekende bulle uit sy pa se stoetery en hul nageslag. Dit is volgens hom voor-die-hand-liggend dat dié bulle dikwels ook genoeg dogters by ander koeie in die kudde het wat hul individuele teelvermoë deeglik ten opsigte van fenotipe en aangepaste genetiese potensiaal vir die omgewing rugsteun. Foto s van hierdie kommersiële koeie Dragtige stoetverse in een van verskeie geil natuurlike vleiweidings waarmee dié boerdery geseën is. 22 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

met kalwers in van die talle ryk grasvleie van die omgewing, bevestig Jan se siening. Die SSN-Holstein-sektor van die boerdery het sowat 3 200 ha natuurlike grasveld beskikbaar. Michael, wie met n melkery opgegroei het en reeds 38 jaar lank vir eie rekening melk, se 300 Holsteinkoeie waarvan 250 in melk is, is egter in n volvoerstelsel met n stalgemiddelde van 29 liter oor drie melkwinnings/dag. Natuurlike veldweidings word benewens sy eie kommersiële en stoet-brangusse, ook deur sowat 200 Holsteinverse en nagenoeg 100 Holsteinbulkalwers vir die slagmark benut. Daar is ook n kleinveekudde van 500 Vleismerino s. Die grootste voordeel en wonderlike ervaring van n saamboerdery soos hulle dit bedryf, is volgens Jan dat elkeen vry is om kritieke verantwoordelike besluite te neem en uit te voer wanneer die situasie dit vereis en dít sonder die sloer van vergadering op vergadering. En ja, daar is n derde kop wat n onontbeerlike bystand ten opsigte van besluitneming lewer. Dit is Jan se vrou, Amelia, moeder van twee en n gekwalifiseerde rekenmeester wat relevante boerdery data met die druk van enkele knoppies op die tafel kan plaas. Selfs die finansiële haalbaarheid van n besluit kan in n japtrap op meriete evalueer word. THE BOTTOMLINE For a farmer with limited time available the easy care Brangus has a distinct advantage BRANGUS Joernaal 2011 Journal 23

24 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 25

FWC Neser Seleksie vir VRUGBAARHEID en aanpasbaarheid PC Lubout Aanpasbaarheid is sekerlik die eienskap wat die minste in vandag se seleksie programme verstaan word. Baie van die seleksie praktyke wat deur boere gevolg word, is in direkte konflik met seleksie vir aanpasbaarheid. Aanpasbaarheid of fiksheid, dui op die relatiewe vermoë van draers van n spesifieke genotiepe om hulle gene na die genepoel van die volgende generasie oor te dra (Dobzhnsky, 1959). Vrugbaarheid, oorlewing en aanpasbaarheid vorm alles deel van fiksheidseienskappe. n Dier moet eerstens gebore word en daarna oorleef om enigsins iets te kan produseer. Sy produksie sal weer afhang van sy aanpasbaarheid in n spesifieke omgewing. Die term verwys ook verder na die aantal nageslag wat n individu lewer. Hoe meer nageslag wat oorleef, hoe fikser is die dier. Dieselfde gebeur al duisende jare in die natuur. Die sterkste, mees viriele ramme en bulle het die meeste nageslag, m.a.w. fiksheid is die natuur se eie seleksiedoelwit. Fiksheidseienskappe is gewoonlik laag oorerflik en word die meeste deur inteelverval en basterweelde beinvloed (Bourdon, 1997). Die lae oorerflikheid van die eienskappe kan teoreties grootendeels toegeskryf word aan die min genetiese variasie wat as gevolg van natuurlike seleksie in die populasie oorgebly het. Die oorerflikheid van oorlewing is feitlik nul (Snyman et al. 1998, Olivier et al. 1998) en die vir vrugbaarheid nie veel hoër nie. Vrugbaarheid bly egter die heel belangrikste eienskap in enige seleksie program. Dit word duidelik geillustreer as daar na die volgende tabel gekyk word. 26 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 27

28 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

Tabel 1 Vrugbaarheid en vergelykende inkomste van die Sanga, Afrikaner, Hereford, Simmentaler en Santa Gertrudis beeste onder ekstensiewe toestande sonder enige aanvulling. (Maree & Casey 1993) Ras Gem. Kalf % Gem. Netto (6 jaar) kalfinterval inkomste (dae) (Afr.=100) Afrikaner 74 460 100 Hereford 78 462 97 Sanga 92 372 141 Santa Gertrudis 78 420 103 Simmentaler 78 416 88 Hierdie tabel toon duidelik dat dit nie die diere is wat die vinnigste groei wat die meeste geld in die boer se sak sit nie, maar die diere met die hoogste vrugbaarheid en die laagste mortaliteite. Verder bevind Kluyts et al. (2007) dat vrugbaarheid tenminste vyf keer meer belangrik is as enige ander produksie eienskap. Daar moet dus vir vrugbaarheid in een of ander vorm geselekteer word. Vrugbaarheid by beeste word opgemaak uit eienskappe soos ouderdom tydens puberteit en geslagtelike volwassenheid (eerste besetting), interkalfperiode, konsepsie, kalwingsprobleme (dystocia) en dragtigheidslengte. Dit is nie altyd prakties of ekonomies om vir sommige van hierdie eienskappe te selekteer nie, bv. meerlinge by beeste. Vrugbaarheid is n drumpel eienskap. Dit is n eienskap wat uitgedruk word in kategorieë, m.a.w. n koei het gevat op die eerste of tweede of derde siklus, n koeie het gekalf of nie, die kalf is of lewendig of dood, sy het n eenling of tweeling, ens. Alhoewel die eienskap as n kategorie sigbaar is, bestaan daar op die onderliggende skaal tog variasie. Dit is egter baie moeilik om die variasie in n normale teelprogram te benut, aangesien dit in veral beeste nie sigbaar is nie. Dit kan soos volg verduidelik word: Gestel 20% van die koeie in n kudde kalf nie en word uitgeskot. Die vervangingsverse kom dus uit die 80% wat wel gekalf het. Daar is egter geen manier om te bepaal watter van die koeie die vrugbaarste is nie aangesien almal gekalf het. Die diere wat geselekteer word kan dus enige plek op die vrugbaarheids skaal lê van hoog tot laag vrugbaar, n lukrake monster word dus inderwaarheid geselekteer. Die seleksiedruk is dus relatief laag en word verder verlaag as daar onder kunsmatige voedings omstandighede geselekteer word. Daar is egter maniere waarop dit oorkom kan word. Tot onlangs was die enigste metode dat alle diere wat nie kalf nie uitgeskot word. Die vordering sal wel stadig wees, maar daar sal tog vordering wees aangesien die diere wat oorbly die meer vrugbare diere is. Inderwaarheid beteken dit dat daar teen onvrugbaare diere geselekteer word. Seleksiedruk kan verder verhoog word deur ten minste 25% meer vroulike diere as wat nodig is te paar. As slegs die wat eerste kalf geselekteer word, word onmiddelik meer seleksiedruk vir vrugbaarheid uitgeoefen, bv. die verse wat in die eerste twee maande van n teelseisoen gevat het. Nuwe tegnologie maak nou egter die deur oop vir meer effektiewe seleksie vir vrugbaarheid. n Brahman kudde in Australie het in 1996 besluit dat die hoof seleksiedoelwit in die kudde vrugbaarheid is. Daar is toe begin om alle nie-dragtige koeie te prul, net verse wat op jaaroud dragtig geraak te behou en teelseisoene te implementeer. Slegs bulle met lae daetot-kalwing teelwaardes of bulle met bo-gemidelde skrotumomtrek en hoë persentasie lewendige normale sperme is gebruik. Die reproduksie geskiedenis van die moeder van die bul moes ook beter as die gemiddeld (vroeë kalwing, laer IKP s) wees. Die sukses van hierdie seleksiedoelwit wat fokus op vrugbaarheid is duidelik sigbaar in Figure 1 & 2. Daar kan duidelik gesien word hoe skrotumomtrek verbeter en dae-tot-kalwing Fig 1: Genetiese tendense vir n Brahman kudde in Australië waar daar vir skrotum omvang geselekteer is (Schatz et al. 2010) Fig 2: Genetiese tendense vir n Brahman kudde in Australië waar daar vir dae tot kalwing geselekteer is (Schatz et al. 2010) verlaag (gewens) (Schatz et al. 2010). Die invloed van die sukses word verder geïllustreer in n proef oor drie jaar waar konsepsie van jaaroud verse van die geselekteerde kudde vergelyk is met die van kommersiële verse. Die geselekteerde verse se konsepsies was 24% (jaar 1), 36% (jaar 2) en 45% Fig 3: Vergelyking van dragtigheidspersentasies van jaaroud verse in n Brahman kudde in Australië (Schatz et al. 2010) BRANGUS Joernaal 2011 Journal 29

(jaar 3) hoër as die kommersiële verse (Figure 3). Die gemiddelde verbetering was 35% oor die drie jaar. Hierdie navorsing dui daarop dat vroeg volwasse verse word koeie wat vroeër ovuleer en meer gereeld ovuleer na kalwing (Johnston et al. 2006) In enige ekstensiewe veeproduksiestelsel is veld die beperkende faktor. Diere moet so gekies word dat hulle optimaal kan produseer en reproduseer onder die omstandighede waar met hulle geboer word. In kort, hulle moet aangepas wees onder veldtoestande. Baie seleksieprosesse wat gevolg word, veral die vir groei, werk direk in teen aanpasbaarheid onder veldtoestande. Boere, veral stoetboere, is geneig om hulle manlike diere van ander streke en klimaatsomstandighede aan te koop. Hierdie diere en ook hulle nageslag sukkel om by die plaaslike omstandighede aan te pas. Dit kan as volg voorgestel word: Fig 4 n Voorstelling van gene vir produksie en reproduksie in verskillende omgewings Gestel bogenoemde gene bepaal speenmassa in verskillende streke. Die boonste groep gene bepaal die eienskap in Streek1, terwyl die onderste groep gene speenmassa in Streek 2 bepaal. Die oorvleueling tussen die twee groepe gee n aanduiding van speenmassa in beide die streke. Hoe groter die oorvleueling, hoe beter sal die speenmassa in beide die streke wees. As 30 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

daar vir speenmassa in bv Streek 1 geselekteer word, vind n klein verandering in die boonste groep gene plaas en sal daar nie noodwendig seleksievordering in Streek 2 wees nie. Die omgekeerde sal egter gebeur as daar in Streek 2 geselekteer word. Die probleem word baie mooi geïllustreer in studies wat deur Neser et al. (1998) en Nephawe et al. (1999) by Bonsmaras gedoen is. In beide die studies presteer diere wat in Bosveldstreke geteel is nie noodwendig in die Hoëveld nie en omgekeerd. Hierdie verskil is grootliks te wyte aan verskille in temperatuur en voeding in die twee gebiede. Die paradoks waar diere in een omgewing presteer maar nie in n ander nie, word genotipe x omgewings interaksies genoem en dit is veral van belang by eienskappe wat met groei en ontwikkeling te doen het. Die gevolge van genotipe x omgewings interaksies word baie duidelik geïllustreer deur uit Theron et al. (1994). Die het n korrelasie van 0.01 gevind tussen die GDT van bulle in voerkrale en hulle half-sib susters onder veldtoestande. Dit beteken dat die vordering vir groei in die voerkraal nie noodwendig weerspieël sal word in bulle se nageslag op die veld nie. Navorsing met Bovelder beeste op die Johannesburg Suid plaas het getoon dat dat diere wat onder intensiewe toestande geselekteer is nie noodwendig goed presteer onder veldtoestande nie (Tabel 2). Die beste diere wat onder veldtoestande geselekteer is, het nie altyd die beste presteer onder intensiewe toestande nie, maar was oor die algemeen bo-gemiddeld. Tabel 2. Die rangorde van die vyf beste en vyf swakste bulle gebasseer op GDT teelwaardes in die voerkraal vs op weidings Rangorde vlg Voerkraal Weidings Rangorde vlg Voerkraal GDT GDT GDT weidings GDT Vyf Beste Bulle 1 0.408-0.039 1104 2 0.268 0.035 61 3 0.251-0.163 1542 4 0.244 0.086 312 5 0.234-0.079 1275 Vyf Swakste Bulle 1606-0.225 0.082 311 1607-0.292-1.27 1456 1608-0.298 0.087 316 1609-0.315-0.049 1162 1610-0.336 0.130 153 (Schoeman & Jordaan, 1998) BRANGUS Joernaal 2011 Journal 31

Fig 5 Illustrasie van Genotipe x omgewings interaksie soos uitgedruk in tabel 2 Genotipe x omgewings interaksies kan tot n mate teëgewerk word deur die wyse waarop teeldiere geselekteer word. Selekteer vervangingsdiere onder dieselfde toestande as waar met hulle geboer gaan word. Seleksie vir groei deur stoettelers onder natuurlike toestande sal ook doeltreffendheid verbeter, terwyl die kans goed is dat vrate geteel sal word as diere onder intensiewe toestande geselekteer word (Fowler & Ensminger, 1960). Dieselfde geld ook vir diere wat van buite aangekoop word. Probeer diere van telers aankoop wat in dieselfde gebied boer, as waar die diere aangehou sal word. BLUP maak dit vir die bul- en ramkoper baie makliker aangesien genotipe x omgewings interaksies met die regte modelle grootliks teegewerk kan word. Dit beteken egter dat genoegsame stamboom- en prestasierekords moet bestaan, iets wat in baie rasse kortkom. In die toekoms kan daar vir n dier byvoorbeeld streeksteelwaardes bereken word. n Teler kan dan maksimum vordering binne n streek maak deur diere te selekteer wat uitstekend binne sy streek vaar en nie noodwendig oor streke heen presteer nie. n Beter alternatief sou wees om eerder diere wat oor streke heen goed presteer, te selekteer. Vordering mag miskien stadiger wees, maar diere prestasie sal baie meer stabiel wees oor streke heen. Dit is egter baie maklik om aanpasbaarheid te verloor as daar te veel klem op groei, in die verkeerde stadium van n dier se lewe, gelê word. Die gevolg is dat diere te groot kan raak vir die omgewing waarin hulle moet produseer. Hulle beweeg dus van een raam- en volwassenheidstipe na n volgende. Rasse wat in die slagyster getrap het is nou besig om terug te beweeg na hulle oorspronklike grootte en volwassenheidstipe. Hierdie probleem kan ook ontstaan as die diere aan onnatuurlike voedingstoestande (te veel byvoedings en/of aangeplante weidings) blootgestel word en daar nie genoeg klem op vrugbaarheid in die seleksieproses gelê word nie. Dit kan soos volg verduidelik word: Die omgewing vorm n plafon wat die ideale grootte van n dier ten opsigte van reproduksie en produksie (Figuur 6), vasstel. As streng seleksie op vrugbaarheid toegepas word, sal n dier nooit te groot kan word vir sy omgewing nie. Ongelukkig vind dit nie altyd in THE BOTTOMLINE Always buy cattle bred under the same conditions as what you farm. Selection for fertility is effective. 32 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

die praktyk plaas nie en word minder vrugbare diere met behulp van ekstra kos in die kudde gehou. Dit beteken dat die plafon elke keer gelig word, tot so n mate dat die diere wat te groot is vir hulle natuurlike omgewing nog steeds in die kudde gehou kan word, al is dit onder aangeplante weidings. In kort kom dit op die manipulering van die drumpel of threshold neer. Gevolgtrekking Dit is belangrik vir stoetboere om te onthou dat vleisproduksie deur verskeie eienskappe beïnvloed word, waarvan reproduksie die belangrikste is. n Balans moet dus gehandhaaf word om te verseker dat die unieke eienskappe van die Brangus as n moederlynras ( lekker boer bees, vrugbaar, vroeg volwasse, wye aanpassing, poenskop, gemaklike kalwing, goeie temperament, bogemiddelde speengewig, goeie vleiskwaliteit) nie verlore mag gaan nie. Hierdie eienskappe gaan in die toekoms, waarskynlik terug beweeg na natuurlike produkte soos vleis vanaf natuurlike weidings sonder behandeling met hormone en antibiotikas. Verwysings BOURDON, R.M., 1997. Understanding animal breeding. Prentice Hall, New York DOBZHANSKY, T., 1959. Genetics and origin of species. Columbia University Press, New York FOWLER, S.H. & ENSMINGER, M.E., 1960. Interactions between genotype and plane of nutrition in selecting for rate of gain in swine. J. Anim. Sci. 19: 434. Livestock production systems. Principles and practice. Edited by MAREE, C. & CASEY, N.H. Agri Development Foundation JOHNSTON, D.J., BARWICK, S.A., BURROW, H.M., HOLTOYD, R.G., & FORDYCE, G., 2006. Female reproductive performance and it s relationship with age of puberty in beef heifers of two tropically adapted genotypes in Northern Australia. 8th World Congress on Genetics Applied to Livestock Production, Augustus 13-18, Belo Horizonte, Brazil. MÜLLER, J., 1991. Genotype - environment interactions in progeny of beef bulls. Anim. Breed. Abstr., 59 (12) 8178. NESER, F.W.C., ERASMUS, G.J., VAN WYK, J.B. & VAN DEVENTER, C.S., 1998. Quantifying herd-yearseason x sire interaction in Bonsmara cattle. S. Afr. J. Anim. Sci. 28: 167 SCHOEMAN S. J., JORDAAN G. G., 1998. Animal x testing environment interaction on postweaning liveweight gains of young bulls. Australian Journal of Agricultural Research 49, 607 612. SCHATZ, T.J., JAYAWARDHANA, G.A., GOLDING, R., & HEARNDEN, M.N., 2010. Selection for fertility traits in Brahmans increase heifer pregnancy rates from yearly mating. Animal Production Science, 50:345 THERON, H.E., SCHOLTZ, M.M. & ROUX C.Z., 1994. Genetic relationship between growth traits in Bonsmara heifer and bull calves on different nutritional regimes. S. Afr. J. Anim. Sci. 24: 67 BRANGUS Joernaal 2011 Journal 33

34 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS NASIONALE SKOU Breedplan Bul van die Jaar Mnr. HM Truter LOT9 - SW0834 Groot, Opperste, Jnr Kamp Rooi Bul Mnr. RC & Ven Malherbe LOT54 - RCM0830 Groot, Snr, Opperste Kamp Swart Koei - Mnr IF Schroeder Lot102 - BM0434 Brangus Teler Van Die Jaar 2010 Mnr. B King Brangus Jong Teler Van Die Jaar 2010 Mnr. C Bosman Beste Produksieveiling van die Jaar 2009 Malherbe & Roberts Produksieveiling 2009 Beste Klub Veiling Van Die Jaar 2009 Oos-Kaap Klub Veiling Beste Joernaal Advertensie Vir 2010 Ere President Hoogste Gemiddeld Op Nasionale Veiling 2009 Mnr. F Naude - Mnr. M Verster - Mnr. R Green Kudde met die beste Interkalf Mnr. CDH Sparks BORGE: BRANGUS Joernaal 2011 Journal 35

BRANGUS DINEE 2010 BRANGUS SKOU & VEILING 36 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 37

Nasionale SKOU SWART MANLIK Klas Ouderdom Dier 2 18-24 Mnde 1ste LOT47 - DK0815 2de LOT38 - W0810 3de LOT48 - DK0831 3 25-30 Mnde 1ste LOT51 - LPF0840 4 Jnr Kampioen LOT47 - DK0815 Res Jnr Kampioen LOT51 - LPF0840 5 31-36 Mnde 1ste LOT1 - V50765 2de LOT17 - BM07133 8 Snr Kampioen LOT 1 - V50765 Res Snr Kampioen LOT17 - BM07133 9 Groot Kampioen bul LOT47 - DK0815 VROULIK Klas Ouderdom Dier 10 minus 18 Mnde 1ste LOT88 - A093S 2de LOT131 - C09128 3de LOT87 - A097S 11 18-24 Mnde 1ste LOT101 - C08116 2de LOT84 - W0823 12 25-30 Mnde 1ste LOT127 - LPF088 2de LOT103 - BM08100 3de LOT128 - LPF0810 13 Jnr Kampioen LOT127 - LPF088 Res Jnr Kampioen LOT101 - C08116 14 31-36 Mnde 1ste LOT105 - DD07230 plus 42 Mnde 1ste LOT102 - BM0434 2de LOT129 - K0028 3de 16 Snr Kampioen LOT102 - BM0434 Res Snr Kampioen LOT105 - DD07230 17 Groot Kampioen vroulik LOT102 - BM0434 MANLIK Klas Ouderdom Dier 22 18-24 Mnde 1ste LOT54 - RCM0830 2de LOT9 - SW0834 3de LOT55 - JUU0857 23 25-30 Mnde 1ste LOT23 - JJR0815 2de LOT22 - JJR088 3de LOT25 - L0886 24 Jnr Kampioen LOT54 - RCM0830 Res Jnr Kampioen LOT9 - SW0834 25 31-36 Mnde 1ste LOT13 - KB0738 2de LOT27 - L0772 3de LOT68 - BM07178 26 37-42 Mnde 1ste LOT52 - RCM0731 27 42+ Mnde 1ste LOT8 - SB05135 2de LOT43 - AP03138 28 Snr Kampioen LOT13 - KB0738 Res Snr Kampioen LOT8 - SB05135 29 Groot Kampioen bul LOT54 - RCM0830 Opperste Kampioen bul Lot 54 - RCM0830 VROULIK Klas Ouderdom Dier 30 minus 18 Mnde 1ste LOT119 - A098 2de LOT111 - BBB0924 3de LOT134 - BM0976 31 18-24 Mnde 1ste LOT - 78 - BVN0831 2de LOT94 - VR0835 3de LOT125 - TT08121 32 25-30 Mnde 1ste LOT137 - TT07122 2de LOT116 - V5086 3de LOT108 - L0891 33 Jnr Kampioen LOT119 - A098 Res Jnr Kampioen LOT78 - BVN0831 34 31-36 Mnde 1ste LOT107 - L0744 2de LOT139 - WD0711 plus 42 Mnde 1ste LOT115 - V50575 2de LOT82 - V503112 3de LOT85 - VL0231 36 Snr Kampioen LOT115 - V50575 Res Snr Kampioen LOT111 - BBB0924 37 Groot Kampioen vroulik LOT115 - V50575 Opperste Kampioen Vroulik LOT 102 - BM0434 38 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 39

TO SHOW Deur Louw Pretorius OR NOT? Some well-known beef breeders are down-sizing their participation in shows, while others are reflecting about their show status. However, reflection does not mean to eradicate mistakes so overenthusiastically that what is good is also lost. The non-showing Brangus breed in South Africa is doing well. Soon the breed will be 50 years old. Over the past three years numbers have doubled and the initial data base of commercial breeders in 2008, has increased ten-fold. However, it is advisable to evaluate the goal-posts while things are still going well. This was the case at the bush summit at the beginning of 2010, where breeders had an in-depth discussion, inter alia, about the question: Is the Brangus really a non-showing breed? If the final answer is yes, it also implicates the breed s annual national champion show in Harrismith in August, which is part of the final screening for the national auction the next day. The real question should then be: Is this single show-casing/year the actual driving force behind the measured growth as the best non-showing domestic beef breed especially on the basis of outstanding bonus traits? This includes easy calving (small calves ± 32 kg), polled (calves are dehorned genetically), above average weaning masses (± 220 kg); medium-frame cows (± 480 kg); exceptionally tender meat and wide range of adaptability across Southern Africa. Basically questions like these indicate a healthy developmental phase in the breed s way forward. However, the most dangerous pothole is when people start insisting on a definite yes or no. One should therefore guard against over-enthusiasm. Theo Dicke 40 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

Dr Paul Lubout, breed director, said: As a training session the national show is part of the gathering of breeders around the annual national breed auction and annual general meeting. Initially only a few breeders had adequate experience of the breed or breeding standards. Experienced interbreed judges have, and still do, make an enormous contribution to market tendencies even in respect of a broader perspective. Breed-related training programmes for breeders and judges include breeding standards, the setting of breeding objectives/aims, the value and utilisation of breeding values, the genetic foundation of breeding and encouragement to attend external courses, such as Field bull SA and Stockman School as well as training courses for other breeds. A breed is only as strong as the knowledge within a breed. He further explained that only registered animals may be sold at the annual national show. Entries for the auction are selected early, at farm level, by an official breed specialist. When they are older animals, they undergo a second screening on the farm by a breed judge and the Societies Breed Director. The final and third selection is done by a breed judge and two interbreed judges the day before the show. All animals that pass this selection must be offered for sale. Two interbreed judges and two breed judges, as ring officials, deal with the final placings in the show ring. This applies only to a combination of appearance as an example of functional efficiency in respect of breed standards and current market needs combined with measured data, such as genetic breeding values, pedigrees and even DNA reports where necessary. Ultimately this combined package of visible and invisible traits (characteristics) is the only and most important significant basis for reliable selection of father and mother lines for balanced breeding. Last year Mr Theo Dicke, an experienced and seasoned interbreed judge and Brahman breeder, was a newcomer in the Brangus ring together with Mr Johan Blomerus, breed and interbreed judge. As breeder, judge and administrator at society level, Dicke congratulated Brangus breeders without contradiction for their combination of a national breed show and auction. In fact, he described it as unique because: What one sees at this show, is a fresh approach. These are performing animals straight from the veld and various environments and conditions animals without all sorts of fringes that are often so overdone that it pulls a veil over the natural environment in which the animals have to function and perform. This in itself makes this show unique and lends freshness to it that should be meaningfully elaborated upon to the benefit of the race and its breeders stud and commercial. He proceeded to say: In my eyes every animal in the show ring is his breeder s team member in a scrum individuals, each with a specific talent, task and instruction, but still in team context just as on the rugby field, with breed standards and measured performance the only recognised rules. And when the judge blows the whistle to motivate his BRANGUS Joernaal 2011 Journal 41

42 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

placings, he has to point out the good and less good traits permissible advantages and penalty kicks included. The training of breeders is not the responsibility of the breed director, the board or its judges. This source can at best be a guidepost. Training is primarily the breeder s own responsibility because a lot of his money is invested in his herd. He has to determine his own limitations and work on them. As a matter of fact: To get to know the breed of your choice and to develop your stud meaningfully is the best example of in-service training. Experienced livestock specialists can assist with this as a number of facets are involved, such as general management, herd health, nutrition and meticulous record-keeping of thoroughly calculated and reliable breeding values as well as any other handy digital information. In addition success in the stud industry depends largely on good marketing techniques and ics. Special attention should be given to the genetic requirements of the active female herd. This is the single largest genetic resource in your operation and if you do not have evidence of the genetic profile of this source, how will you know what to look for in a bull or bulls? In any case very soon your cow herd is the most adapted genetic group of animals in your vicinity. These aspects apply especially in the initial phase of breeding where the most obvious way is often artificial insemination (AI) where top quality bulls, with proven breeding values and approval from the breeding society, are available over a wide spectrum. However, you have to learn to choose correctly within the parameters of your cow herd, Dicke said. In respect of shows, he referred specifically to the myth: Show results are conspicuously the specific judge s view as the typical excuse of breeders whose animals were not up to standard quality wise. Therefore it is good to use external judges and preferably interbreed judges who communicate well with young breeders and possible commercial farmers. Besides, shows are the ideal places where breeders can compare their animals with the standard of other breeders. That is why a judge has to justify his placing meaningfully by highlighting the animals possitive traits and mentioning the lesser important traits in a responsible manner. The fact that the Brangus SA is not a show breed and thus the animals do not have to be kept in show condition throughout the year saves enormous costs and losses in respect of breeding material. Dickes view is that, specially prepared show animals cannot be compared with animals straight from the veld. The latter is a strong plus point of the Brangus national show/auction that can contribute more advantages than disadvantages to the uniqueness in this system, according to Dicke. Facts about FAT BULLS (Adapted Simmentaler Journal 2007) It has been shown conclusively that fat accumulation in the neck of the scrotum insulates the testes. The heat-exchange system in the spermatic cord becomes ineffective with the presence of fatty tissue, resulting in a reduction sperm mobility and an increase in abnormal spermatozoa. (Prof Jan Bonsma). The fat bulls in our tests showed a reduction of 50% sperm reserves, half as many motile sperm, one third as many normal sperm and eleven times less services. (Coulter). High energy rations fed to young bulls in order to achieve rapid growth rates or fatten the bull for a show does adversely affect reproductive characteristics of the bull. (Richardson). Bulls fed high gaining rations often lay down fat in the scrotum, and this results in lower fertility. The testes normally maintain a temperature four to six degrees cooler than body temperature. If fat deposits develop in the neck of the scrotum, the countercurrent heat exchange, where warm blood from the body is cooled by the blood in the testes, is disrupted. Sperm production is not normal at higher temperatures and results in impaired reproductive traits. (Pruitt). Overfat bulls have decreased fertility and decreased stamina for mounting and seeking cows in heat. A Canadian study reported that feeding high energy diets to young bulls damaged their sperm producing ability to the extent that several bulls in the study were sterile. (Nelson). Overfat young bulls that are infertile (too much fat deposited in the scrotum interferes with sperm production and viability). (Thomas). BRANGUS Joernaal 2011 Journal 43

44 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

Dr C.J.Dreyer, LDO Dienste, Vrede in samewerking met Dr PC Lubout van Brangus SA, Bloemfontein en Stephan Slippers van Meadow Feeds. Brangus VELDBUL BEGINSELS & PROGRAM Die vraag word dikwels gevra: Hoe werk VBSA se toetsing van bulle en wat is die prosedure wat gevolg moet word? Dit moet beklemtoon word dat VBSA nie voorskriftelik is nie, maar dat daar drie vereistes is waaraan voldoen moet word: 1) Vermy groot hoeveelhede kragvoer in n vroeë stadium (speen tot 18 maande, maksimum byvoeding 1kg/dag) 2) Verskaf voldoende ruvoer sodat bulle se grootpens optimaal kan ontwikkel 3) Afrondings fase moet oor minimum van 120 dae geskied op medium energie rantsoene (sien besonderhede van Meadow Feeds en Voermol rantsoen op Brangus webwerf. Vir Molatek produkte kontak u voerverteenwoordiger) Algemeen gesproke behoort bulle op dieselfde wyse as verse grootgemaak te word. Die volgende basiese riglyne is opgestel vir die Brangus Veldbul Program en sal varieer na gelang van die bestuurspraktyke op die plaas (bv. speentyd). Toetsprosedure vir veldbulle vir bemarking op 2-jaar ouderdom (minimum toetsperiode 150 dae). 1.Aksies Speen: middel Maart tot middel Mei Die aanvaarbare groep jong Brangus bulle moet: 1) Nageslag bevat van meer as een stoetbul (Minimum 2); 2) Daar moet waar moontlik vyf of meer nageslag van elke stoetbul in die groep wees wat binne 60 dae van mekaar gebore is. Daar kan ook meer as een groep van 60 dae wees; BRANGUS Joernaal 2011 Journal 45

3) Totale kuddetoetsing waar alle bulkalwers getoets word sou die akkuraatste teelwaarde beramings gee. 2. Veldfase Twee moontlikhede: a) n Jaar - toets vanaf begin Maart tot begin Maart volgende jaar b) n Somer toets vanaf Sept/Okt tot einde somer (1 Maart volgende jaar) Oorwintering: In beide gevalle kan enige van die volgende oorwinteringsmetodes gevolg word. Vyf moontlikhede (sien Figuur 1): a) Oorwinter op veld plus onderhoudslek b) Oorwinter op groenvoer (beperk tot 4 ure per dag), en veld (20 ure/dag), plus onderhoud- of produksielek c) Oorwinter op veld, plus speenkalflek (produksielek met natuurlike proteïen) d) Oorwinter op hooi plus onderhoudslek e) Oorwintering op mieliereste (waak teen hoë energie vlakke), plus Landelek Sien besonderhede van Meadow Feeds en Voermol rantsoen op Brangus webwerf. Vir Molatek produkte kontak u voerverteenwoordiger. Aanpassing: Begin 14 28 dae voor die toets n aanvang neem. Indien die toets op eie plaas plaasvind, is aanpassing onnodig) Toets a): Toets begin normaalweg aan begin van Maart (wanneer kalf gespeen word) en voeding is dieselfde as gedurende winter. Sodra veld voldoende is, word die toets voortgesit op die somerveld. Toets b) : Toets begin aan begin van Oktober en bulle is van die begin af op die veld. Riglyne Somer fase Voeding: Veld + Sout/P-lek of Produksie lek (Natuurlike proteïen, Maksimum 1kg/dag) Groei: 700 tot 900 g/dag Afsluiting: Toets sluit af wanneer Brangus bulle ongeveer +400 kg weeg (afhangende van die ras). Dit is gewoonlik middel Maart (verkieslik dieselfde dag wat u die volgende toets begin). Onthou u moet die veldbul-kontroleerder teenwoordig hê by die begin en einde van n veldbul toets. Keuring Die Brangus keurder/veldbul kontroleerder sal alle diere keur tydens die afsluiting van die toets Afrondingsfase (Minimum 120 dae) Gekeurde bulle word van ongeveer middel Maart (net na afsluiting) afgerond op n volledige bulafrondingsrantsoen met verkieslik kuilvoer as ruvoerbron (Medium energie met voldoende ruvoer volgens standaarde, sien besonderhede van Meadow Feeds en Voermol rantsoen op Brangus webwerf. Vir Molatek produkte kontak u voerverteenwoordiger. Indien bulle goed genoeg gegroei het kan die kragvoer die laaste twee weke voor die veiling verminder word en meer ruvoer verskaf word. (Veilings einde Aug vroeg in September). Bulle wat as 3 jaar oud verkoop gaan word kan normaalweg op onderhouds lek deur die 2de winter oorwinter word, dek in die teelseisoen en afgerond word vir ten minste 120 dae vir veiling in hul derde jaar. Wat word gemeet? 2.1 Begin van toets 1) Begin gewig (Speengewig) 2) Kondisie punt (met elke weging, 9-punt skaal) 3) Temperamenttelling (geneem met elke weging op n 9-puntskaal) 4) Vlugspoed (Opsioneel) 5) Haar kwaliteit punt (geneem met elke weging op n 9-puntskaal) 6) Alle data moet op voorgeskrewe vorms of in Excel sigblad (verkrygbaar vanaf kantoor, vir elektronies) ingedien word binne 14 dae. 2.2 Tydens toets By Brangus veldbul plaas toetse word bulle elke 60 dae geweeg en temperament-, kondisie-, haar- en bosluistellings gedoen: 1) Gewig (weeg bulle elke 60 dae tydens toets fase); 2) Kondisie punt (geneem met elke weging, 6-punt skaal); 3) Makheids punt (geneem met elke weging op n 5-puntskaal); 4) Bosluistelling (tel bosluise op elke bul vanaf stert tot op skrotum, ten minste 3 keer gedurende die somermaande); 5) Haarkwaliteits punt(geneem met elke weging op n 9-puntskaal); 6) Alle data kan op voorgeskrewe vorms of in Excel sigblad (verkrygbaar vanaf kantoor, vir elektronies) ingedien word. 2.3 Einde van veld fase 1) Gewig: gemeet einde van toets; 2) Kondisie punt; 3) Makheids punt; 4) Haar kwaliteits punt; 5) Bespiering punt; 6) Bosluistelling; 7) Skrotumomtrek; 8) Pelvisgrootte (bepaal aan einde van toets, verwerk na 18mnde) 9) Karkas skandeering deur geakrediteerde tegnikus (Opsioneel); 10) Alle data kan op voorgeskrewe vorms of in Excel sigblad (verkrygbaar vanaf kantoor), vir elektronies ingedien word. 46 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

2.4 Einde van afrondings fase Indien u 3 jaar oud bulle verkoop moet die gewig aan die begin van die afrondings fase ook geweeg word 1) Gewig : gemeet einde afrondings fase; 2) Kondisie punt; 3) Bespiering punt 4) Skrotumomtrek 5) Alle data kan op voorgeskrewe vorms of in Excel sigblad (verkrygbaar vanaf kantoor, vir elektronies) ingedien word binne 14 dae 2.5 Indien van data Hoe meer wegings en metings gedoen word, hoe akkurater is die resultate. BREEDPLAN kan 2 metings vir 400 dae en 600 dae gewigte gebruik in die teelwaarde analise solank die metings met meer as 60 dae tydsintervalle gemeet is. Alle data kan op voorgeskrewe vorms of in Excel sigblad (verkrygbaar vanaf kantoor, vir elektronies) ingedien word binne 14 dae. Brangus BREEDPLAN lede kan interim teelwaardes aanvra vanaf die kantoor na elke stel data ingestuur is 2.6 Resultate Die volgende kan bereken word: 1) GDT (Droë fase) 2) GDT (Somer fase) 3) GDT (Algehele veld fase) 4) GDT (Afrondings fase) 5) Teelwaardes vir geboorte, 200-, 400-, 600-dae gewigte 6) Bosluisweerstand indeks 7) Kleiber indeks 8) Veldvoeromset (VVO) 9) Temperament punt-indeks (Teelwaardes indien beskikbaar) 10) Kondisiepunt indeks 11) Bespieringspunt indeks 12) Ekonomiese indeks (van VELDBUL SA) Om die ekonomiese indeks te bereken word n waarde aan elk van hierdie eienskappe toegeken. Die waarde kan deur die teler self bepaal word of kan deur die bepaalde ras of telersgenootskap bepaal word. 13) Breed Object (BREEDPLAN) ekonomies index (Indien beskikbaar vir die ras) Die Breed Object indeks is gebaseer op Suid Afrikaanse navorsing gedoen deur Dr Johan Kluyts en andere op ekonomiese waardes van produksie eienskappe en mark vereistes van verskillende produksie stelsels (bv. Speenkalf stelsel) 14) Pelvisgrootte indeks 15) Skrotumindeks 17) Skrotumomtrek teelwaarde 18) Karkas teelwaardes (indien diere geskandeer is) (Teelwaardes vir Kruisvet, Ribvet, Oogspieroppervlakte, binnespierse vet, karkas gewig, Retail Beef yield ) Opsommend kan gesê word dat bogenoemde net n voorbeeld is vir die toets van bulle wat op tweejaar ouderdom gebruik gaan word. Waar bulle op n ander ouderdom gebruik gaan word, moet daar aanpassings gemaak word. Brangus BREEDPLAN Veldbul Handleiding is verkrygbaar vanaf die Brangus kantoor. Dit bestaan uit: n inleiding tot die konsepte, bestuurs kalender, inligting oor metings vereistes vir elke eienskap, interpetasie van resultate, en alle vereiste vorms en Excel leêrs. THE BOTTOMLINE Evaluate and select bulls under the conditions in which they have to perform BRANGUS Joernaal 2011 Journal 47

48 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

Igenity Genomiese DNS-PROFIELE Munro Marx EN GENETIESE POTENSIAAL Kennis van die genotipe van n dier verleen n beter begrip van die dier se genetiese potensiaal, dus om ekonomies belangrike eienskappe aan sy nageslag oor te dra. Die Igenity genoomprofieltoetse gebruik 50 000 enkelnukleotiedpolimorfiese merkers (ENP-merkers) om genetiese potensiaal vir 13 verskillende ekonomies belangrike vleisbeeseienskappe te bepaal. Dit lewer n reuse-bydrae tot die teler se genotipekennis van elke dier en stel hom in staat om doeltreffende seleksie-besluite te neem. IGENITY -Genomiese DNS Profiele Die Igenity-profiele identifiseer n genotipe wat verband hou met die geneties oorerflike ekonomies belangrike kenmerke van die spesifieke dier. Die genomiese genotipe word bepaal deur ENP s wat verband hou met variasie in die dier se prestasie. IGENITY-profiele gee aan produsente omvattende genoom-inligting van elke individuele dier. Dit sluit genoom-inligting vir die volgende belangrike eienskappe in. 1. Karkassamestelling: a. Opbrengs per graad b. Gehalte-gradering c. Vleissagtheid d. Oogspieroppervlak e. Rugvet-dikte BRANGUS Joernaal 2011 Journal 49

f. Varskarkas-gewig 2. Moederlike- en reproduksie-eienskappe: a. Kalfgemak b. Vers-dragtigheidskoers c. Langslewendheid 3. Gemiddelde daaglikse gewigtoename 4. Voeromset-doeltreffendheid 5. Temperament. 1. Karkassamestelling: Opbrengs per graad, oogspier-oppervlak en rugvet-dikte is eienskappe wat n goeie weerspieëling van karkassamestelling gee. n Dier met n Igenity-waarde van 10 vir oogspier-oppervlak sal n groter oogspier hê as n dier met n waarde van 1. Gehalte-gradering, marmering en vleissagtheid dui n dier se potensiaal vir binnespier-vetneerlegging (marmering) aan. Beter vetneerlegging verbeter die kans vir hoër gradering. Marmering is veral handig om te kies tussen diere met soortgelyke skanderingsdata. n Hoër waarde vir karkas-eienskappe dui op beter potensiaal vir hoë vleisgradering in die nageslag. Karkassamestelling - meting IGENITY- Marmering % Keurgraad Opbrengs Rugvet- Oogspieroppervlak waarde (VSA-eenhede) (baseer op gradering) per graad dikte (duim) (vierkanteduim) 10 161.4 139 1.35.37 2.56 9 141.3 120 1.21.32 2.22 8 123.6 105 1.07.28 1.93 7 106.4 90 0.92.24 1.64 6 88.4 76 0.76.21 1.35 5 70.6 60 0.61.17 1.07 4 53.3 45 0.46.13 0.80 3 35.5 30 0.31.09 0.53 2 17.7 15 0.15.06.24 1 0 0 0 0 0 P-waarde 1.1x10-05 1.5x10-05 3.0x10-12 7.1x10-13 7.3x10-05 Karkassamestelling -gradering IGENITY-waarde Vetdikte IGENITY waarde Keurgraad (Choice grade) 1 Minder buitespiervet 1 Lae % Keurgraad of beter 5 Gemiddelde buitespiervet 5 Gemiddelde % keurgraad of beter 10 Meer buitespiervet 10 Meeste % keurgraad of beter 2. Moederlike- en Reproduksie-eienskappe Reproduksievermoë is n uiters belangrike genetiese eienskap vir beestelers. Vers-dragtigheidskoers dui die potensiaal van n vers aan om in elke normale teelseisoen dragtig te raak. Langslewendheid dui die potensiaal van die dier aan om ten minste tot n ouderdom van ses jaar in die kudde aktief te reproduseer. Kalfgemak word gemeet as n persentasie onnatuurlike geboortes. Igenity profiele kan veral belangrik wees by besluitneming oor vervangingsverse. THE BOTTOMLINE Use only carcass data applicable to SA-Tenderness. Use only traits that will increace your selection effectiveness. 50 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

Moederlike- en Reproduksie-eienskappe IGENITY-waarde Versdragtigheid Langslewendheid Kalfgemak 10 18.8 16.7 9.5 9 16.2 14.7 8.4 8 14.2 12.9 7.3 7 12.1 11.2 6.2 6 10.0 9.5 5.1 5 8.1 7.6 4.1 4 6.0 5.8 <3.1 3 4.0 3.9 2.0 2 1.9 2.5 1.0 1 0 0 0 P-value 4.9x10 2.4x10-07 7.5x10-16 3. Gemiddelde daaglikse gewigtoename. n Belangrike eienskap vir die vasstel van winsgewendheid is gemiddelde daaglikse gewigstoename. Die Igenity-profiel identifiseer n dier se genetiese potensiaal vir tempo van gewigstoename. 4. Voeromsetdoeltreffendheid Igenity profiele voorspel genetiese potensiaal vir Residual Feed Intake (RVI). RVI weergee n dier se nodige voerinname om sy voorspelde voerbenodigdheid, kondisie en groei te handhaaf. Lae RVIwaardes identifiseer diere wat: Minder eet vir dieselfde gewigstoename toename n Groter gewigstoename hê vir dieselfde hoeveelheid voer. Netto Voerdoeltreffendheid IGENITY-waarde Beskrywing 1 Lae voerinname vir groei en onderhoud 5 Gemiddelde voerinname vir groei en onderhoud 10 Hoë voerinname vir groei en onderhoud Hierdie eienskap verskil effe tussen Bos Indicus en Bos Taurus, dus word waardes afsonderlik vir elk verskaf. 5. Temperament Diere met n goeie temperament is baie makliker om mee te werk en te hanteer en daar is getoon dat hulle vleis ook sagter is. Igenity tellings dui n dier se genetiese potensiaal aan om baie kalm te wees en om n groter persentasie nageslag met n goeie temperament te teel. Gebruik van Igenity Profiele IGENITY-profiele maak dit moontlik om : Uitstaande en swak teeldiere vroegtydig te identifiseer. Die genetiese vordering binne die kudde te monitor. Bulgroepe so saam te stel dat hulle genetiese potensiaal optimaal benut word. Te evalueer of elke dier tot sy/haar volle potensiaal teel. Wat beteken n Igenity profiel waardes? IGENITYprofielwaardes wissel vanaf n lae 1 tot n hoë 10 vir elk van die ekonomies belangrike eienskappe. Die onderstaande tabel gee die waardes wat met elke eienskap geassosieer word. BRANGUS Joernaal 2011 Journal 51

IGENITY-profielwaardes en geassosieerde effekte * Igenity waarde Residuele voerinname Bos Indicus** Resuduele voerinname Bos Taurus** Gem. Daaglikse toename Vleis-sagtheid. Pd / WBSF Marmering % Keurgraad Gemeet as Gradering Opbrengs per graad Rugvet dikte (duim) Oogspier-oppervlakte (dm 2 ) Vers Dragtigheidskoers Langslewendheid Kalfgemak Temperament 10 5.5 4.2 0.81-2.3 161.4 64.4 1.35.37 2.56 18.8 16.7 9.5 45.4 9 5.0 3.6 0.72-2.0 141.3 57.2 1.21.32 2.22 16.2 14.7 8.4 39.6 8 4.2 3.1 0.64-1.9 123.6 50.1 1.07.28 1.93 14.2 12.9 7.3 34.7 7 3.6 2.7 0.54-1.5 106.4 42.9 0.92.24 1.64 12.1 11.2 6.2 30.0 6 3.0 2.2 0.44-1.2 88.4 35.8 0.76.21 1.35 10.0 9.5 5.1 25.3 5 2.4 1.8 0.34-1.1 70.6 28.6 0.61.17 1.07 8.1 7.6 4.1 20.5 4 1.9 1.3 0.24-0.8 53.3 21.5 0.46.13 0.80 6.0 5.8 3.1 15.7 3 1.2 0.9 0.14-0.4 35.5 14.3 0.31.09 0.53 4.0 3.9 2.0 10.7 2 0.6 0.4 0.05-0.2 17.7 7.2 0.15.06 0.24 1.9 2.5 1.0 5.8 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 P- 5.7E 8.04E 2.4E 1.9E 3.8E 1.0E 1.6E 3.9E 1.8E 2.6E 1.1E 4.2E 3.1E waarde -13-08 -19-08 -18-20 -16-20 -14-30 -34-32 -19 Inligting wat gebruik kan word Hoe om die profiele te interpreteer: Al die resultate vir al die getoetste eienskappe word in een genomiese profiel per dier soos hieronder voorgestel. Die resultate word met n generiese algemene rasgemiddeld vergelyk met behulp van n staafgrafiek om die klient n aanduiding van die spesifieke dier se genetiese potensiaal te gee. Uitleg van werklik Igenity Vleisbees genomiese DNS profile: Vergelyk verskillende diere se potensiaal: IGENITY-profielwaardes en geassosieerde effekte * Dier ID Geslag Residuele voerinname Gem. Dagglikse toename Vleis-sagtheid. Pd / WBSF Marmering % Keurgraad Opbrengs per graad Rugvet dikte (duim) Oogspieroppervlakte Vers Dragtigheidskoers Langslewendheid Kalfgemak Temperament 701 M 8 9 8 8 8 8 8 9 9 8 8 7 702 V 4 3 4 6 5 7 6 7 4 5 7 5 704 V 6 7 3 8 6 6 3 4 8 6 3 6 705 V 5 3 4 6 5 5 6 4 5 6 5 8 52 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

Voor teel- en kuddedoelwitte gestel word behoort telers en produsente betroubare kennis omtrent die stand van hul kudde te hê. Igenity genoomprofiele gee tot n groot mate die stand van die kudde/stoet se genetiese potensiaal, help om produksie- en teeldoelwitte met realistiese tydlyne op te stel en verskaf n metode om vordering op pad na die doelwitte te monitor. Hierdie tegnologie stel inligting tot die beskikking van beesvleisprodusente om n volgende vlak van vleisproduksie te bereik. Telers en vleisprodusente kan die resultate van hierdie toetse gebruik om, in ooreenstemmig met teeldoelwitte, n rangorde van diere binne die kudde op te stel. Diere kan ook binne kuddeverband, tussen kuddes en tussen rasse vergelyk word. THE BOTTOMLINE Use DNA profiles to identify superior genetics early. Use DNA profiles to determine genetic worth for traits you can only measure on older animals (fertility, longevity) or on dead animals (carcass traits). BRANGUS Joernaal 2011 Journal 53

54 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 55

56 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 57

Christopher Sparks VISIT TO THE U S A It was March 2nd, 2011. The sun had set as El Hido Schroeder, Singletary Sclanders, Alydar McMurray and El Presidente Sparks moved towards the departure gate to board Delta 201 destined for the USA. Our flight would take us to Atlanta, Georgia, and then onto Houston, Texas via Delta 1565. After 19 hours in transit we at last stood before the Reliant Complex. Comprising of both a stadium and 2 exhibition halls; the complex proved huge. The rodeo was underway in the Reliant Stadium (home to the Texans Football Team), the cattle exhibition in the Reliant Centre and Quarter Horse competition in the Reliant Horse Barn. For 3 days we viewed cattle (of various breeds), met breeders, attended cattle shows and bought a hat. The 2 evening sales we attended were the Global Collection Sale (Black Brangus) and the Genetic Edge Sale (both Black and Red). Embryos were on sale and both events were well supported. Marcos Machado Borges Jr. Owner of Red Bull and CX Tanque, kindly showed us around for 3 days. We met interesting people, visited interesting ranches and saw some well-known bulls. We visited Charles Atkinson to see Prince son of 880P, Dr.Vinyard to see Rowdy, Dillard Cattle Company to see Palladin, Don Cox of Cox Excalibur to see Homerun, Denis Komich of Triangle K to see Highway, Stacy Costello of BKC Ranch to see Superman, Big Time and Legacy, Geary Stutts of Dos XX, Allan Goode of Trio Cattle Company who are breeding up again, as well as Darryl McDonald of McDonald Ranch who probably had the best red ½ blood herd we saw, being bred to the ¼ blood bull Red Gator. We visited Sexing Technologies who produce sexed semen and embryos for the livestock industry and onto Integrated Breeding and American Marketing Services to see Singletary, 58 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

The team under the guidance of El Hido Next Step and Revelation. We bid Marcos and the 12 breeders from Paraguay (who had been traveling with us), goodbye. Dr.Crawford owner of Corlay Cattle Company, kindly hosted us in his luxurious hunting lodge for 3 days. Jonathan Weiss (Ranch Manager) kindly took over as our tour guide and showed us their bulls Magnum and Onstar. We met Ken Hughes at Camp Cooley (former home of the Brinks cattle) and left with a sad sense of what the Brangus industry has lost. We visited Mike Kammerer of Red Bird Meadows Ranch to see Too Cool and True Grit, Eddie Blazek of Mound Creek Ranch to see Guns Donovan and El Patron as well as other genetics bred up over 15 years. We also paid a visit to Joe Cavender of Cavender Ranch and Gene Trust, owner of LTD and Patton, to see excellent young bulls and heifers. Our visit was concluded with a visit to Iron Farm Cattle Company, who also did not disappoint. We parted ways with Jonathan Weiss as he safely delivered us to Hobby Airport in Houston. We were looking forward to our journey home when an unfortunate decision to buy a hamburger ended up costing us R2500 and a 20 hour road trip (on the wrong side of the road) through 4 states and our eventual departure from the USA the following day. The Reliant Centre complete with Astroturf show arena Mention must be made of Marcos Borges and Jonathan Weiss who really went out of their way to make our trip a memorable one, and to my traveling companions for making it an interesting one. General observations made in the part of Texas that we visited: Texas must once have had large Pecan Nut forests. Not everything is bigger and better in Texas. Stud ranches average 1000 acres (455 ha). Brangus is the most popular breed in Texas; while Angus is the largest in the USA. Texas cattle run on combined Ryegrass and Bermuda pastures in the areas that we visited, though other areas are arid and grassland savannah. A ½ breed cow herd at Sureways Ranch BRANGUS Joernaal 2011 Journal 59

880P Embryo work is rather the norm than the exception (there is nothing nicer than seeing a bull, his dam, his siblings and his progeny all on the same ranch). You don t mess with Texas (no littering is permitted). You could still be hung for stock theft (maybe!). Bulls are selected primarily for economic traits such as marbling and rib-eye. Traits not considered as important: Head shape Wry mouth Skew scrotum Sheath length Straight hocks At Camp Cooley with Ken Hughes 60 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

Magnum Branding - it s all about the branding! One of the unfortunate R2500 hamburgers Facts: Marbling does make a difference in the quality of steak. The quality of black genetics in the USA far outweighs the quality of red. This has led to many red breeders producing new bloodlines by breeding up Angus to Brahman again. Not all American cattle are late maturing and unsuited to South African conditions. Early maturing Easy fleshing bulls can be found with good muscling, masculine heads, good scrotum, sheath, tail setting and legs. You have to look for them, physically see them, and see where they come from and what they produce. Refrain from merely ordering semen from a catalogue picture, as you could well be disappointed. We will go back one day for the Taste of Texas. BRANGUS Joernaal 2011 Journal 61

62 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 63

Gebruik DNS-PROFIELE Munro Marx VIR TEELBEVESTIGING (OUERSKAPTOETSE) Korrekte teling- en stamboominligting van elke is dier baie belangrik vir alle stoet- en kommersiële telers. Dit verseker dat medetelers en kliënte wel kry waarvoor hulle betaal. Deoksieribonukleïensuur (DNS, ook algemeen DNA)- gebaseerde ouerskapbevestiging is n kragtige hulpmiddel vir telers om die akkuraatheid en betroubaarheid van hulle stambome en kuddeinligting te verbeter. Wat is DNS-ontleding en ouerskapbevestiging? n Individu se DNS bevat die genetiese bloudruk, die genotipe, wat van geslag tot geslag oorgeërf word. Elke ouer verskaf via n sperm of eiersel die helfte van elke kind se genotipe of bloudruk. Hierdie genotipe word getrou tydens groei en ontwikkeling gerepliseer en is identies in al die selle van n individu. DNS word geredelik herwin uit bloed- en haarwortelselle. DNS-molekules bevat streke wat nie spesifieke bekende bydraes tot die bou en werking van van die dier maak nie (soms gemors DNS genoem). Dele daarvan bestaan uit agtereenvolgende blokkies identiese DNS, bv -AC-AC- AC-AC-. Hierdie tipe DNA word Mikrosatelliete of Kort Tandem Herhalings genoem en is ideaal vir die opstel van DNS-profiele. Die aantal herhalings (bv AC-) tussen individuele diere verskil. Vir n gegewe merker, sê Merker A, kon n dier bv. van een ouer 50 AC-herhalings en van die ander 58 AC-herhalings erf. Elk van hierdie variante word n alleel genoem, wat die dier by Merker A n 50/58 genotipe gee. Hoe meer van hierdie herhalende blokkies voorkom, hoe langer is die stuk DNS wat dit beslaan, en omgekeerd. Die lengte van hierdie DNA-stukke kan met laboratoriumtoetse vasgestel word. Só kan die lengte van die 2 allele, 1 van elke ouer, dus bepaal word. Die kombinasie van verskeie merkers met 2 allele elk is die DNS-profiel 64 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

van n dier (bv. Merker A, alleel1=50, Alleel 2=58; Merker B, alleel 1=20, alleel 2=26; ens,; ens.). Alle diere (insluitend mense) het twee kopieë van alle gene merkers. Ouerskaptoetse berus op die feit dat elke individu een geen of merkerkopie vanaf sy ma en een geen of merkerkopie vanaf sy pa sal erf. Vir n dier om te kwalifiseer as n kind van enige paar moontlike ouers, moét een alleel dieselfde wees as één alleel van die een ouer, en die tweede alleel dieselfde wees as één alleel van die ander ouer. Indien dit nie die geval is nie, word gegewe dier uitgesluit as ouer van die kind. Die onderstaande figuur stel n gedeeltelike DNS-profiel van vier beeste voor. Elke DNS merker het n spesifeke naam, bv. TGLA227, en het twee allele elk. Interpretasie van die vergelyking van die bostaande DNS profiel dui aan dat die kalf se teling uit bul 1 is en die moer ook bevestig word. (Let daarop dat, aangesien die moeder gewoonlik met redelike sekerheid bekend is, haar allele eerste gepas word waarna die moontlike vader met die oorblywende alleel moet pas). DNS Merkers TGLA227 BM2113 TGLA53 ETH10 Insluit/ Uitsluit Alleel 1 2 1 2 1 2 1 2 Bul 1 77 87 135 137 158 182 219 219 UITGESLUIT Bul 2 89 97 133 137 158 160 217 217 INGESLUIT Moer 81 89 125 139 166 184 211 221 INGESLUIT Kalf 81 89 125 137 160 184 211 217 BRANGUS Joernaal 2011 Journal 65

Een van elk van die twee allele van die DNS merkers teenwoordig kan herlei word na die moer en Bul 2. Hoe akkuraat is DNS ouerskapverifikasie? Die akkuraatheid van die toetse hang nou saam met die aantal DNS merkers wat gebruik word in die toets asook die graad van inteling by die getoetste diere. Unistel Dieredienste gebruik n ten volle gevalideerde kommersiële toets wat aan die vereistes van ISAG voldoen. Dit maak gebruik van 11 verskillende mikrosatellietmekers. Omdat die alleelfrekwensies vir gegewe rasse nie bekend is nie, én omdat die frekwensies binne kuddes van die rasgemiddeldes verskil, kan die presiese sekerheid nie bereken word nie. As algemene riglyn kan by uitgeteelde kuddes waar beide ouers ingesluit is, resultate met n sekerheid van 99.9% tot 99.99% verwag word. By veelvaarteling waar slegs die vaars getoets word daal akkuraatheid na tot tussen 99.6% en 98.3% afhangend van die ras en die kudde. THE BOTTOMLINE Using DNA parentage testing makes it possible to do stud breed, using the multiple-sire mating system. Mamma wie is my pa???? 66 BRANGUS Joernaal 2011 Journal

BRANGUS Joernaal 2011 Journal 67

Brangus- PRESTASIE V A N 2 0 1 0 Deur Louw Pretorius n Branguskarkas met n persentasiepunt van 99.92% het verlede jaar by die Koopmansfontein-Boerevereniging in Samic se jaarlikse karkaskompetisie ander vleisbeesrasse landwyd in die stof laat byt. n Dragtige Brangusvers van 28 maande uit die kudde wat in 2010 die nasionale kampioen enkel beeskarkas in Samic se karkaskompetisie opgelewer het. Let op die natuurlike poenskop, maar veral die sterk en tog steeds onmiskenbaar vroulike kop. (Foto: Louw Pretorius) 68 BRANGUS Joernaal 2011 Journal